اعتیاد رفتاری به رفتاری اجباری وسواس مانند گفته می شود که فرد مبتلا نمی تواند آن را کنترل کند و با وجود آسیب های که به خود وی و دیگران می رساند نمی تواند فقط با اراده خود از آن دست بردارد.

این گونه رفتارهای اعتیادی عبارتند از قمار، روابط جنسی، اعتیاد به غذا یا پرخوری، اعتیاد به کار و اینترنت. اصطلاح رفتارهای اعتیادی را می توان درباره انواع رفتارهای مزمن و وسواس گونه که باعث می شود فرد مبتلا دچار اضطراب و تشویش شود اما با مصرف مواد شميايی همراه نباشد، به کار برد.

پی بردن به ماهيت رفتارهای اعتيادی كار چندان ساده ای نيست. تشخيص اعتياد به مواد به علت اينكه فرد عملاً مواد صرف می كند و عوارض و نشانه های اعتياد به مواد نيز كاملا مشخص هستند به سادگی امكان پذير است. از جمله عواملی كه باعث می شود تشخيص رفتارهای اعتیادی دشوار شود اين است که رفتارهایی كه حالت اعتياد پيدا كرده اند در واقع جزيی از رفتارهای روز مره انسان ها هستند و رفتارهای عجيب و غريبی نيستند كه بتوان غير عادی بودن آن ها را به راحتی تشخيص داد. كارها و رفتارهايی همچون خوردن و نوشيدن، كار كردن و لذت بردن از رابطه جنسی در واقع بخشی از زندگی هر انسانی را تشكيل می دهند.

الگوهای رفتاری افراديکه به رفتارهای اعتيادی مبتلا هستند و كسانيکه به مصرف مواد اعتياد دارند در بسياری از زمينه ها به يكديگر شباهت دارد. در واقع بسياری از كسانيكه به مصرف مواد اعتياد دارند از رفتارهای اعتيادی نيز رنج می برند. همه بیماران معتاد برای اينكه در درون خود احساس بهتری داشته باشند به چيزهايی در خارج از وجود خود متوسل می شوند. آنان تلاش می كنند تا از احساس ناخوشايند و ناراحت كننده ای كه آن ها را عذاب می دهد فرار كنند و سعی می كنند تا احساس خوبی به دست آورند و بتوانند با تشويش هايی كه با آن دست به گريبان هستند كنار بيايند يا از احساس درماندگی و عاجز بودن و اين گونه احساسات آزار دهنده خلاص شوند.

در ميان عواقب و پيامدهای رفتارهای اعتيادی می توان به از دست دادن شغل، متلاشی شدن كانون خانواده، مشكلات مالی و در نهايت خودكشی اشاره کرد. كسانيكه رفتارهای اعتيادی دارند نيز همانند ديگر معتادان نمی توانند تنها با اراده شخصی خود رفتار اعتيادی خود را ترك كنند. در واقع داشتن يا نداشتن اراده، نقش چندانی در بیماری اعتياد بازی نمی كنند.

امروزه، بر اين نكته تاكيد می شود كه برای اينكه رفتاری اعتيادی تشخيص داده شود بايد در روابط اجتماعی فرد يا ديگر زمينه های اجتماعی مشكلاتی برای وی ايجاد كرده باشد. از ديد روانشناسان و روانپزشکان، رفتارهای اعتيادی مجموعه ای از ناهنجاری ها را شامل می شود كه در ميان آن ها می توان به اين موارد اشاره كرد: تشويش و بیقراری، افسردگی، وسواس فكری و مشغولیت ذهنی، گوشه گیری و انزوا، ناهنجاری های عاطفی، اختلال در روابط اجتماعی و بین فردی، مشكلات تحصيلی از جمله مردود شدن در امتحانات و رغبت نداشتن به انجام تكاليف درسی، مشكلات شغلی يا مساله پيدا كردن با ديگران، به فراموشی سپردن دوستان و اعضای خانواده و بی توجهی به مسئوليت هاي فردی. فرد مبتلا به رفتار اعتیادی تلاش می کند تا مشکلات و ناراحتی های مربوط به کار اعتیادی یا وسواس خود را از والدین و اطرافیانش مخفی کند و با مخفی کاری های خود اعتماد اعضای خانواده را از دست می دهد.

همه این مسایل نشان می دهد اعتیاد به این گونه رفتارها درست مانند اعتیاد به مواد، فعالیت مغز انسان را از حالت عادی و طبیعی خارج می کند اما برای روشن تر شدن پیامدهای مخرب رفتارهای اعتیادی، باید تحقیقات بیشتری صورت گیرد تا معلوم و مشخص شود که رفتارهای اعتیاد چگونه و تا چه میزان به مغز انسان آسیب می رساند. خوشبختانه درمان هایی که برای بهبودی از اعتیاد به مواد پیدا شده اند در درمان رفتارهای اعتیادی نیز با موفقیت مورد استفاده قرار می گیرند. کسانی به که درمان رفتارهای اعتیادی مشغول هستند با گذشت زمان مهارت و اطلاعات بیشتری برای درمان این نوع از اعتیاد به دست می آورند و امروزه درمانگاه های خاص و تخصصی برای بهبودی از رفتارهای اعتیادی وجود دارد.